PAEX Việt Nam – Tháng 10, 2011: PAEX được triển khai thực hiện vào năm 2008. Sau đây là một số minh họa về những thay đổi về năng lực, nhận thức và hành vi ở các cá nhân và cộng đồng.
Nông dân có trở thể trở thành những họa sĩ vẽ phong cảnh một khi cán bộ khuyến nông thực hiện tốt vai trò cán bộ hỗ trợ
Nông dân tham gia các câu lạc bộ khuyến nông ở Chương trình PAEX được giới thiệu về các công cụ Đánh giá nông thôn có sự tham gia (PRA). Các công cụ PRA được dùng để tìm hiểu về bối cảnh và cuộc sống ở địa phương. Người dân địa phương đã phác thảo các bản đồ và biểu đồ trên nền đất hay trên giấy A0 với những mô tả về địa hình, điều kiện đất, nguồn nước, cây trồng, vật nuôi, vv. Người nông dân không phân biệt giới tính hay thành phần tộc người cùng phác họa bản đồ và biểu đồ giới thiệu về các khía cạnh đời sống, cộng động và môi trường. Trong quá trình làm việc, người nông dân nhận ra chính khả năng đánh giá về địa bàn sản sống và sản xuất của mình và tự tin về năng lực của mình.
Chúng tôi nhận thấy những tấm bản đồ này được phác họa rất đẹp khi cán bộ khuyến nông thực hiện tốt vai trò của một cán bộ hỗ trợ, thay vì là một giáo viên: Để nông dân tự làm, không hối thúc, ngồi cùng người dân, lắng nghe và học từ họ, không lấn át họ, không thuyết trình, không bắt lỗi, học từ những gì diễn ra không đúng theo ý muốn hoặc không nên tự làm, chuyển công cụ làm việc như thước kẻ, phấn, viết, … cho người nông dân, và đưa ra những những nhận định mang tính xây dựng trong suốt quá trình làm việc – sau đó cán bộ khuyến nông có thể nhìn thấy những tấm bản đồ tuyệt đẹp của cộng đồng mà họ đang làm việc và thấy rằng có rất nhiều nông dân xuất sắc như thế nào.
Mọi thứ có thể bền vững đối với người dân nếu như điều đó được thực hiện dựa theo nhu cầu của người dân.
Trong hội thảo tổng kết năm và lập kế hoạch diễn ra vào năm 2010, các đại biểu của 5 tỉnh tham gia Chương trình PAEX đã lắng nghe bài trình bày của Cô Trần Thị Lý Ên đến từ câu lạc bộ Đồng Tâm, tỉnh Sóc Trăng. Cô Ên cho biết câu lạc bộ có thể xây dựng cây vấn đề và không cần cán bộ khuyến nông hướng dẫn chi tiết nữa. Cây vấn đề giúp họ thử nghiệm những điều mới, học từ những gì họ đang làm, làm việc trên cơ sở tự quyết. Đại biểu tham gia hội thảo cũng rất ấn tượng với những kỹ năng trình bày và giải quyết vấn đề của cô trên cơ sở cây vấn đề được trình bày.
Các câu lạc bộ nông dân tỉnh Hậu Giang tích cực xây dựng cây vấn đề để tìm ra những khó khăn gặp phải trong sản xuất nông nghiệp, và từ đó, họ thực hiện công tác nghiên cứu của mình.
Tại trụ sở văn phòng của câu lạc bộ An Nhứt, một căn phòng tuy nhỏ, nhưng khá ngăn nắp, do Ủy ban nhân dân xã sắp xếp cho câu lạc bộ, Ông Trần Công Minh, chủ nhiệm câu lạc bộ và các nông dân rất vui mừng đón tiếp Giám đốc Chương trình quốc gia, TS. Wilfried Theunis. Thành viên câu lạc bộ tự hào giới thiệu về những nông dân giỏi, dày dặn kinh nghiệm, những kết quả đạt được trong sản xuất nông nghiệp, những mối quan hệ hợp tác với chính quyền địa phương và trạm khuyến nông, những thay đổi về hành vi và thái độ của nông dân. Trong khi trò chuyện với Ông Wilfried Theunis, Ông Nguyễn Hồng Tiến, một thành viên của câu lạc bộ cho biết “Trước khi tham gia Chương trình, Ông luôn giữ im lặng và tự làm nông nghiệp theo cách riêng của mình. Bây giờ là thành viên của câu lạc bộ, Ông học hỏi về những thử nghiệm với những nông dân khác và học từ những người nông dân giàu kinh nghiệm. Ông học những cách làm hay hơn trong sản xuất nông nghiệp, và luôn đóng góp ý kiến trong các cuộc họp. Ông cười rất tươi khi ông trò chuyện với đoàn công tác và cho biết rằng không biết từ lúc nào mà Ông lại trở nên nói nhiều như vậy.
Vui khi thấy mình thay đổi
Đồng nghiệp của anh nói rằng, anh Công của ngày hôm nay khác với anh Công 5 năm trước. Anh Lê Đình Công là cán bộ khuyến nông của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Ở vai trò trưởng trạm khuyến nông, anh Công trước kia hay áp đặt ý kiến của mình lên người khác. Anh Công của ngày hôm nay trong nhìn nhận của đồng nghiệp là một cán bộ khuyến nông tuyệt vời và làm việc chuyên nghiệp. Anh Vinh, trưởng phòng thông tin tuyên truyền cho biết “Chúng tôi vẫn thấy một anh Công làm việc chăm chỉ, nhiệt huyết của 5 năm trước, nhưng bây giờ anh trở nên xuất sắc hơn: không còn những bài thuyết trình hay những lời phê bình – anh thực sự là một cán bộ hỗ trợ giỏi, anh nhiệt tình làm việc với người dân, sử dụng thành thạo nhiều trợ huấn cụ, nghiêm túc xem xét những đóng góp và tri thức của người dân. Trong một lần trò chuyện với anh khi kết thúc một khóa học, anh Công lắng nghe những ý kiến của đồng nghiệp về mình, anh cũng không ngần ngại khi nói rằng anh đã thay đổi như thế nào.
Trong nhiều cuộc họp, chúng tôi được nghe từ lãnh đạo một số cơ quan khuyến nông, cán bộ khuyến nông và nông dân rằng – mặc dầu nguồn hỗ trợ tài chính của VVOB không nhiều, nhưng cán bộ khuyến nông và nông dân thực sự đã hưởng lợi từ VVOB-PAEX và đạt được những thay đổi có ý nghĩa trong công việc cũng như trong cuộc sống.
